Psychedelic Wiki

▶ Ευρετήριο λημμάτων

Ψυχοτρόπος (ουσία)/ψυχοτρόπα (ουσία), (αγγλ. psychotropic)


Αναφέρεται στο μέσο εκείνο που παρεμβαίνει και τροποποιεί την ψυχική διάθεση. Οι ψυχοτρόπες ουσίες μπορούν να είναι ψυχοδηλωτικά, ψυχοενεργές (ή αλλιώς ψυχοδραστικές) ουσίες, φάρμακα, αλκοόλ, καφεΐνη κ.λ.π. Μια ψυχοτρόπος ουσία είναι μια χημική ουσία (φυσική ή συνθετική) που διασχίζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και δρα κυρίως επί του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) επηρεάζοντας τη λειτουργία του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα μεταβολές στην αντίληψη, τη διάθεση, τη συνείδηση, τη γνωστική λειτουργία, και συμπεριφορά.^[1] Οι ουσίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιούνται για αναψυχή, για να αλλάξουν σκοπίμως τη συνείδηση ενός ατόμου, ως ενθεογόνα, για τελετουργικούς, πνευματικούς, ή/και σαμανικούς σκοπούς, ως εργαλεία για τη μελέτη ή τη διεύρυνση του νου. Πολλές ψυχοτρόπες ουσίες έχουν θεραπευτική χρησιμότητα, π.χ., ως αναισθητικά, αναλγητικά, ή για τη θεραπεία των ψυχιατρικών και ψυχικών διαταραχών, θεραπεία εξαρτήσεων, θεραπεία κατάθλιψης και ελάττωσης του άγχους.

1 Ιστορία 2 Πίνακας 1. Ψυχοτρόπες Ουσίες ανά Κατηγορία Χημικής Σύστασης και Ουσιών/Σκευασμάτων 3 Χρήσεις     3.1 Η χρήση στην πράξη: Η θεωρία σχετικά με τη δόση, η ψυχική κατάσταση και το περιβάλλον     3.2 Αναισθησία     3.3 Αντιμετώπιση του πόνου     3.4 Ψυχιατρική φαρμακευτική αγωγή     3.5 Θεραπεία με ψυχεδελικά (θεραπεία χρόνιων ασθενειών, εξαρτήσεων και ψυχολογικών τραυμάτων)     3.6 Ψυχαγωγική χρήση     3.7 Τελετουργική και Πνευματική χρήση     3.8 Στρατιωτική χρήση 4 Χορήγηση 5 Επίδραση      5.1 Επηρεαζόμενα συστήματα νευροδιαβιβαστών            5.1.1 Πίνακας 2. Επηρεαζόμενα συστήματα νευροδιαβιβαστών 6 Εθισμός 7 Νομιμότητα    7.1 Πίνακας 3. Διάκριση των Ουσιών    7.2 Πίνακας 4. Ταξινόμηση των Ψυχοτρόπων Ουσιών    7.3 Επικινδυνότητα των Ουσιών (Ιατρική και Κοινωνική)    7.4 Η Έκθεση του Υπουργείου Υγείας στο Κογκρέσο (ΗΠΑ, 1988)    7.5 Πίνακας 5. Η Επικινδυνότητα των Ψυχοτρόπων Ουσιών (Υπουργείο Υγείας ΗΠΑ, 1988)    7.6 Γράφημα 1. Βλάβη προερχόμενη από τις ψυχοτρόπες ουσίες

Οι ψυχοτρόπες ουσίες διακρίνονται στις εξαρτησιογόνες και στις μη-εξαρτησιογόνες ουσίες, αναλόγως με το αν η συστηματική τους λήψη προκαλεί ή όχι εξάρτηση του χρήστη απ' αυτές^[2].

Στις εξαρτησιογόνες ουσίες ανήκουν, μεταξύ άλλων, ο καπνός, το αλκοόλ, οι αμφεταμίνες, τα ευρείας κατανάλωσης ηρεμιστικά, τα βαρβιτουρικά^[3] και τα οπιούχα-οπιοειδή (με κύριους εκπροσώπους τους τη μορφίνη και την ηρωίνη).

Στις μη-εξαρτησιογόνες ουσίες ανήκουν, μεταξύ άλλων, όλες οι ουσίες που υπάγονται στην κατηγορία ψυχοδηλωτικά (psychedelics), με κύριους εκπροσώπους τα μανιτάρια ψιλοκυβίνης, το Διαιθυλαμίδιο του Λυσεργικού οξέος (LSD), τη Διμεθυλοτρυπταμίνη (DMT), τη μεσκαλίνη κ.α.

Ιστορία

Η χρήση των ψυχοδραστικών ουσιών, χρονολογείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Υπάρχουν αρχαιολογικά στοιχεία της χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών (κυρίως φυτών), που χρονολογούνται πριν από τουλάχιστον 10.000 χρόνια, όπως και ιστορικά στοιχεία της πολιτιστικής χρήση κατά τα τελευταία 5.000 χρόνια.^[4] Το μάσημα των φύλλων κόκας, για παράδειγμα, χρονολογείται πάνω από 8.000 χρόνια πριν στην Περουβιανή κοινωνία.^[5][6]

Η ιατρική χρήση είναι μια σημαντική πτυχή της χρήσης των ψυχοτρόπων ουσιών. Ωστόσο, ορισμένοι έχουν πιθανολογήσει ότι η παρόρμηση για την τροποποίηση της συνείδησης ​​ενός ανθρώπου είναι τόσο πρωτογενής όσο και η ανάγκη χορτασμού της δίψας, της πείνας ή της σεξουαλικής επιθυμίας.^[7] Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης υποστηρίζουν ότι η ιστορία της χρήσης των ψυχοτρόπων ουσιών, ακόμη και της επιθυμίας των παιδιών για έντονη περιδίνηση, αιώρηση, ή ολίσθηση υποδηλώνουν ότι αυτή η παρόρμηση για την τροποποίηση της συνείδησης ενός ατόμου, είναι παγκόσμια.^[8]

Ένας από τους πρώτους ανθρώπους που εξέφρασε την άποψη αυτή, πέρα από ένα φαρμακευτικό πλαίσιο, ήταν ο Αμερικανός συγγραφέας Fitz Hugh Ludlow (1836-1870) στο βιβλίο του The Hashish Eater (1857):
«... οι ψυχοτρόπες ουσίες είναι σε θέση να φέρουν τον άνθρωπο στην περιοχή της θείας εμπειρίας και μπορούν έτσι να μας μεταφέρουν επάνω από την προσωπική μοίρα μας και τις καθημερινές περιστάσεις της ζωής μας, προς μια ανώτερη μορφή της πραγματικότητας. Είναι, ωστόσο, αναγκαίο να κατανοήσουμε τι ακριβώς εννοείται με τη χρήση των ψυχοτρόπων ουσιών. Δεν εννοούμε την καθαρά φυσική επιθυμία ... Αυτό για το οποίο μιλάμε είναι κάτι πολύ υψηλότερο, ήτοι η γνώση της πιθανότητας της ψυχής να εισέλθει σε μια ελαφρύτερη ύπαρξη, και να πιάσει μια αναλαμπή, μια εις βάθους ενδοσκόπηση και μια πιο μαγευτική ενόραση της ομορφιάς, της αλήθειας και του θείου από ό, τι είμαστε συνήθως σε θέση να διερευνήσουμε μέσα από τις ρωγμές στο κελί της φυλακής μας.»^[9]

Η σχέση αυτή δεν περιορίζεται στους ανθρώπους. Ένας αριθμός των ζώων που καταναλώνουν διαφορετικά ψυχοδραστικά φυτά, ζώα, μούρα και φρούτα που έχουν υποστεί ζύμωση, εισέρχονται σε κατάσταση μέθης, όπως οι γάτες μετά την κατανάλωση του γατόχορτου (catnip), οι ιαγουάροι που μασούν φύλα του αναρριχητικού φυτού Banisteriopsis caapi^[10], ή τα δελφίνια που «παίζουν» με ψάρια τα οποία εκκρίνουν την ισχυρή νευροτοξική ουσία τετραδοτοξίνη.^[11] Παραδοσιακοί θρύλοι των ιερών φυτών συχνά περιέχουν αναφορές σε ζώα που με τη χρήση τους των ψυχοδραστικών φυτών, ήταν αυτά που εισήγαγαν την ανθρωπότητα σε αυτή την άγνωστη μέχρι τότε πτυχή του φυτικού βασιλείου^[12]. Τα ζώα και τα ψυχοδραστικά φυτά φαίνεται να έχουν εξελιχθεί από κοινού, ίσως εξηγώντας με αυτό τον τρόπο γιατί οι χημικές ουσίες και οι υποδοχείς τους υπάρχουν μέσα στο νευρικό μας σύστημα.^[13]

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, πολλές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ανταποκρίθηκαν αρχικά στη χρήση των «ψυχαγωγικών ναρκωτικών», όπως ονομάζονται συλλήβδην, μέσω του αποκλεισμού τους και κάνοντας τη χρήση τους, την προμήθεια, ή τη διακίνηση ένα ποινικό αδίκημα. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα αυτού είναι η εποχή της ποτοαπαγόρευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το αλκοόλ ήταν παράνομο για 13 χρόνια. Ωστόσο, πολλές κυβερνήσεις, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και άτομα στην επιβολή του νόμου έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η χρήση παράνομων ναρκωτικών δεν μπορεί να σταματήσει επαρκώς μέσω της ποινικοποίησης. Οργανισμοί όπως η Επιβολή του Νόμου κατά της Απαγόρευσης (LEAP) στις ΗΠΑ, έχουν καταλήξει σε ένα τέτοιο συμπέρασμα πιστεύοντας ότι «οι υπάρχουσες πολιτικές για τα ναρκωτικά έχουν αποτύχει στο σκοπό στους στόχους τους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της εγκληματικότητας, της κατάχρησης ναρκωτικών, του εθισμού, της χρήσης ναρκωτικών από ανηλίκους, της παύσης της ροής των παράνομων ναρκωτικών και την εσωτερική πώληση και τη χρήση παράνομων ναρκωτικών. Με έναν πόλεμο κατά των ναρκωτικών, η κυβέρνηση έχει αυξήσει τα προβλήματα της κοινωνίας και τα έκανε πολύ χειρότερα. Ένα σύστημα ρύθμισης παρά απαγόρευσης είναι λιγότερο επιβλαβές και περισσότερο ηθικό, με μια πιο αποτελεσματική δημόσια πολιτική».

Σε ορισμένες χώρες, υπήρξε μια κίνηση προς την κατεύθυνση της μείωσης της βλάβης από τις υπηρεσίες υγείας, όπου η χρήση των παράνομων ναρκωτικών δεν συγχωρείται ούτε προωθείται, αλλά παρέχονται υπηρεσίες και υποστήριξη για να διασφαλιστεί ότι οι χρήστες έχουν επαρκείς τεκμηριωμένες πληροφορίες άμεσα διαθέσιμες, ώστε οι αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης τους να ελαχιστοποιηθούν. Τέτοια είναι η περίπτωση της πορτογαλικής πολιτικής της αποποινικοποίησης για τα ναρκωτικά, η οποία πέτυχε τον κύριο στόχο της τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία, της κατάχρησης ναρκωτικών.^[14]

Πίνακας 1. Ψυχοτρόπες Ουσίες ανά Κατηγορία Χημικής Σύστασης και Ουσιών/Σκευασμάτων

Χρήσεις

Οι ψυχοδραστικές ουσίες χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο για έναν αριθμό διαφορετικών σκοπών για να επιτευχθεί μια συγκεκριμένη περάτωση. Οι χρήσεις αυτές διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των πολιτισμών. Ορισμένες ουσίες μπορούν να ελέγχονται ή να είναι παράνομη η χρήση τους, ενώ άλλες χρησιμοποιούνται στο σαμανισμό, και ακόμα άλλες που χρησιμοποιούνται ιατρικώς. Άλλα παραδείγματα είναι η κατανάλωση αλκοόλ ή τα υποβοηθητικά για τον ύπνο. Η καφεΐνη είναι η πιο ευρέως καταναλωθείσα ψυχοτρόπος ουσία παγκοσμίως, αλλά σε αντίθεση με πολλές άλλες, είναι νόμιμη και μη-ρυθμιζόμενη σε όλες σχεδόν τις χώρες. Στη Βόρεια Αμερική, το 90% των ενηλίκων καταναλώνουν καφεΐνη ημερησίως.^[15]
Οι ψυχοτρόπες ουσίες χωρίζονται σε διαφορετικές ομάδες ανάλογα με τις φαρμακολογικές επιδράσεις τους. Οι πιο συνήθεις χρησιμοποιούμενες ψυχοδραστικές ουσίες και οι ομάδες τους είναι:

• Αγχολυτικά
  Παράδειγμα: Βενζοδιαζεπίνες
• Ευφορικά
  Παραδείγματα: μαριχουάνα, MDMA, MDA, 6-APB
• Διεγερτικά
  Παραδείγματα: αμφεταμίνη, καφεΐνη, κοκαΐνη, νικοτίνη
• Κατευναστικά, συμπεριλαμβανομένων των ηρεμιστικών, υπνωτικών και των ναρκωτικών
  Παραδείγματα: αλκοολούχα ποτά (αιθανόλη), οπιοειδή, βαρβιτουρικά, βενζοδιαζεπίνες.
• Ψυχεδελικά, συμπεριλαμβανομένων των ψυχοδηλωτικών, διασχιστικών και παραληρηματικών
  Παραδείγματα: ψιλοκυβίνη, LSD, Salvia divinorum, υποξείδιο του αζώτου (αλλιώς και νιτρώδες οξείδιο)

Η θεωρία σχετικά με τη δοσολογία, την ψυχική κατάσταση και το περιβάλλον (set and setting), είναι ένα χρήσιμο μοντέλο όσον αφορά την αντιμετώπιση των επιδράσεων των ψυχοδραστικών ουσιών, ειδικά σε ένα ελεγχόμενο θεραπευτικό περιβάλλον καθώς και στην ψυχαγωγική χρήση. Ο Δρ Τίμοθι Λίρι, με βάση τις δικές του εμπειρίες και συστηματικές παρατηρήσεις σχετικά με τα ψυχεδελικά, ανέπτυξε τη θεωρία αυτή, μαζί με τους συναδέλφους του Ραλφ Μέτζνερ και Ρίτσαρντ Άλπερτ (Ram Dass) στη δεκαετία του 1960.^[16]

Δοσολογία
Ο πρώτος παράγοντας, η δοσολογία, υπήρξε μια αυταπόδεικτη αλήθεια από τους αρχαίους χρόνους, ή τουλάχιστον από τον Παράκελσο οποίος είπε, «η δόση κάνει το δηλητήριο». Ορισμένες ενώσεις είναι ευεργετικές ή προκαλούν ευχαρίστηση όταν καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες, αλλά επιβλαβής, θανατηφόρες, ή μπορούν να προκαλέσουν δυσφορία σε υψηλότερες δόσεις.

Ψυχική κατάσταση (set)
Η ψυχική κατάσταση (set, από τον όρο 'set and setting') είναι οι εσωτερικές συμπεριφορές και σύσταση του ατόμου, συμπεριλαμβανομένων των προσδοκιών του, των επιθυμιών και των φόβων του. Αυτός ο παράγοντας είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις ψυχοτρόπες ουσίες, οι οποίες έχουν την ικανότητα να δημιουργούν συνειδητές εμπειρίες έξω από το ασυνείδητο. Στις παραδοσιακές κοινωνίες, η ψυχική κατάσταση διαμορφώνεται κυρίως από την κοσμοθεωρία που όλα τα μέλη της συγκεκριμένης κοινωνίας μοιράζονται μεταξύ τους.

Περιβάλλον (setting)
Η τρίτη πτυχή αφορά το περιβάλλον, τον τόπο και τον χρόνο κατά τον οποίο οι εμπειρίες υφίστανται.
Συνεπώς, αυτή η θεωρία δηλώνει σαφώς ότι οι επιδράσεις των ουσιών είναι εξίσου αποτέλεσμα των χημικών, φαρμακολογικών, ψυχολογικών και φυσικών επιδράσεων. Το μοντέλο που ο Τίμοθι Λίρι πρότεινε εφαρμόζεται στα ψυχοδηλωτικά, αν και ισχύει και για άλλες ψυχοτρόπες ουσίες.^[17]

Αναισθησία

Τα γενικά αναισθητικά είναι μια κατηγορία ψυχοδραστικών ουσιών που χρησιμοποιούνται σε ασθενείς για να εμποδίσουν τον πόνο και τις άλλες αισθήσεις. Τα περισσότερα αναισθητικά προκαλούν απώλεια των αισθήσεων, επιτρέποντας έτσι στους ασθενείς να υποβληθούν σε ιατρικές διαδικασίες όπως η χειρουργική επέμβαση, χωρίς σωματικό πόνο ή ψυχικά τραύματα.^[18] Για την πρόκληση απώλειας των αισθήσεων, τα αναισθητικά επηρεάζουν τα συστήματα GABA και NMDA. Για παράδειγμα, η αλοθάνη είναι αγωνιστής GABA,^[19] και η κεταμίνη είναι ένας ανταγωνιστής των υποδοχέων NMDA (Ν-μεθυλ-d-ασπαρτάτη).^[20]

Αντιμετώπιση του πόνου

Οι ψυχοτρόπες ουσίες συχνά συνταγογραφούνται για την αντιμετώπιση του πόνου. Η υποκειμενική εμπειρία του πόνου ρυθμίζεται κυρίως από ενδογενή οπιοειδή πεπτίδια. Έτσι, ο πόνος μπορεί συχνά να διαχειρίζεται χρησιμοποιώντας ψυχοδραστικές ουσίες που λειτουργούν σε αυτό το σύστημα νευροδιαβιβαστή, επίσης γνωστό ως 'αγωνιστές του οπιοειδούς υποδοχέα'. Η κατηγορία αυτή των ψυχοτρόπων ουσιών μπορεί να είναι εξαιρετικά εθιστική και περιλαμβάνει οπιούχα ναρκωτικά, όπως η μορφίνη και η κωδεΐνη.^[21] ΜΣΑΦ (μη-στεροειδή αντι-φλεγμονώδη φάρμακα), όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφένη, είναι επίσης αναλγητικά.

Ψυχιατρική φαρμακευτική αγωγή

Τα ψυχιατρικά φάρμακα είναι ψυχοτρόπα φάρμακα που προβλέπονται για τη διαχείριση των ψυχικών και συναισθηματικών διαταραχών. Υπάρχουν έξι κύριες κατηγορίες των ψυχιατρικών φαρμάκων:

• Αντικαταθλιπτικά, για τη θεραπεία ετερόκλητων διαταραχών, όπως η κλινική κατάθλιψη, δυσθυμία, άγχος, διατροφικές διαταραχές και οριακή διαταραχή της προσωπικότητας.^[22]
• Διεγερτικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία διαταραχών όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και της ναρκοληψίας και για την καταστολή της όρεξης.
• Αντιψυχωσικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχωτικών συμπτωμάτων, όπως αυτά που σχετίζονται με τη σχιζοφρένεια ή σοβαρή μανία.
• Σταθεροποιητικά της διάθεσης, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής και της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής.
• Αγχολυτικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία διαταραχών άγχους.
• Κατασταλτικά/Κατευναστικά/Καταπραϋντικά, τα οποία χρησιμοποιούνται ως υπνωτικά, ηρεμιστικά, αναισθητικά και με κυμαινόμενη δοσολογία.

Η έκθεση σε ψυχοτρόπα φάρμακα αυτής της κατηγορίας μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον εγκέφαλο που εξουδετερώνουν την επίδρασή τους, καθιστώντας τα αποτελέσματά τους προσωρινά, οδηγώντας έτσι σε σωματική εξάρτηση (βλ. υποενότητα Επίδραση, παρακάτω).

Θεραπεία με ψυχεδελικά (θεραπεία χρόνιων ασθενειών, εξαρτήσεων και ψυχολογικών τραυμάτων)

Η θεραπεία με ψυχοτρόπες ουσίες, κυρίως σεροτονινεργικής δράσης όπως LSD, ψιλοκυβίνη, DMT, 2C-B κ.α. αλλά και των κανναβινοειδών που δρουν στους υποδοχείς CB¹ και CB², καλύπτουν ένα ιδιαίτερα σημαντικό φάσμα όπου τα συμβατικά φάρμακα και ψυχοφάρμακα αποτυγχάνουν να θεραπεύσουν ολοκληρωτικώς δίχως σοβαρές παρενέργειες και σε πολλές περιπτώσεις επιφέροντας το θάνατο (χημειοθεραπεία). Οι τομείς στους οποίους υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον από τις νευροψυχιατρικές κοινότητες κυρίως στις ΗΠΑ και Βρετανία, είναι η χρήση ψυχοδηλωτικών ουσιών για την θεραπεία της κατάθλιψης^[23][34], της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής^[24][35], στη θεραπεία διαφόρων μορφών εξαρτήσεων, όπως η εξάρτηση από τη νικοτίνη^[25][26], την ηρωίνη^[27], την κοκαΐνη^[26][28], το αλκοόλ^[26][29], τη θεραπεία ψυχολογικών τραυμάτων, όπως τη διαταραχή του μετατραυματικού στρες στους βετεράνους πολέμου^[30][31][33] και την ελάττωση του στρες σε ασθενείς τελικού σταδίου^[31][32][33], όπως σε καρκινοπαθείς.

Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι από ανεξάρτητες μη-κρατικά χρηματοδοτούμενες έρευνες, φάνηκε ότι τα κανναβινοειδή, ιδιαίτερα η κανναβιδιόλη (CBD), είναι σε θέση να θεραπεύσουν πολλές από αυτές που μέχρι πρότινος θεωρούνταν «χρόνιες ασθένειες»^{[30][36][37][38][39][40]}. Συγκεκριμένα, η 'Διεπιστημονική Ένωση Μελετών στα Ψυχοδηλωτικά' (MAPS) ζητούσε επανειλημμένως εδώ και κάποια χρόνια να λάβει έγκριση για την έναρξη εκτεταμένων μελετών για τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης αλλά μέχρι πρότινος αντιμετώπιζε συστηματική σθεναρή άρνηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες NIDA (Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Ναρκωτικών Ουσιών) και DEA (Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών). Συγκεκριμένα, το 'Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Ναρκωτικών Ουσιών' (NIDA), είναι ο μοναδικός κρατικός φορέας που μπορεί να χορηγήσει άδεια για καλλιέργεια φυτών κάνναβης προς επιστημονική έρευνα. Η 'Διεπιστημονική Ένωση Μελετών στα Ψυχοδηλωτικά' (MAPS) έπαιρνε άδεια ερευνών για την κάνναβη από τον 'Οργανισμό Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων' (FDA), αλλά δεν λάμβανε καμία απάντηση από το NIDA^[30] Στις 14 Μαρτίου του 2014 όμως πραγματοποιείται μια ιστορική μεταστροφή στην ομοσπονδιακή πολιτική των ΗΠΑ. Η Διεπιστημονική Ένωση Μελετών στα Ψυχοδηλωτικά έχει ασχοληθεί για πάνω από 22 χρόνια προσπαθώντας να ξεκινήσει η έρευνα ανάπτυξης φαρμάκων που βασίζονται στη μαριχουάνα, και αυτή είναι η πρώτη φορά στα χρονικά που ο NIDA χορηγεί άδεια πώλησης κάνναβης για ιατρική χρήση προς τη Διεπιστημονική Ένωση Μελετών στα Ψυχεδελικά^[70]

Ψυχαγωγική χρήση

Πολλές ψυχοδραστικές ουσίες χρησιμοποιούνται για την δυνατότητά τους στην αλλαγή της διάθεσης και της αντίληψης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με τις «αποδεκτές» χρήσεις στην ιατρική και ψυχιατρική. Αυτές μπορούν να ανήκουν στις νόμιμες, ελεγχόμενες ή απαγορευμένες ουσίες. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την καφεΐνη, το αλκοόλ, την κοκαΐνη, το LSD, το ecstasy και την κάνναβη.^[41] Κατηγορίες ψυχοτρόπων ουσιών που χρησιμοποιούνται συχνά για ψυχαγωγικούς σκοπούς και κατηγοριοποιημένες αναλόγως των επιδράσεών τους περιλαμβάνουν (κατά αλφαβητική σειρά):

• Διασχιστικά ή Διαχωριστικά (Κεταμίνη, PCP, DXM κ.α.)
• Διεγερτικά (καφεΐνη, νικοτίνη, κοκαΐνη, αμφεταμίνη κ.α.)
• Ενσυναισθησιογόνα ή Εντακτογόνα (MDMA, ecstasy κ.α.)
• Ευφορικά (μαριχουάνα, χασίς, spice)
• Κατευναστικά ή Καταπραϋντικά (αλκοόλ, αψέντι, GHB κ.α.)
• Οπιούχα/Οπιοειδή (κωδεΐνη, μορφίνη, ηρωίνη, οξυκωδόνη κ.α.)
• Παραληρηματικά (Ντατούρα, Μανδραγόρας, Bella Donna, Μπρουγκμάνσια, Ατροπίνη κ.α.)
• Ψυχοδηλωτικά (μανιτάρια ψιλοκυβίνης, LSD, αφέψημα αγιαχουάσκα, DMT κ.α.)

Τελετουργική και Πνευματική χρήση

Ορισμένες ψυχοτρόπες ουσίες έχουν χρησιμοποιηθεί για θρησκευτικούς σκοπούς από τους προϊστορικούς χρόνους. Οι Ιθαγενείς Αμερικανοί έχουν χρησιμοποιήσει κάκτους πεγιότ, οι οποίοι περιέχουν μεσκαλίνη, για θρησκευτικές τελετές στα τελευταία 5700 χρόνια.^[42] Τα μανιτάρια Αμανίτα (Amanita muscaria), τα οποία περιέχουν μουσκιμόλη, χρησιμοποιήθηκαν για τελετουργικούς σκοπούς σε όλη την προϊστορική Ευρώπη.^[43] Διάφορες άλλες ψυχοτρόπες ουσίες, συμπεριλαμβανομένης της ντατούρας, των μανιταριών ψιλοκυβίνης και της κάνναβης, έχουν χρησιμοποιηθεί σε θρησκευτικές τελετές εδώ και χιλιετίες.^[44] Από κοινού τα ψυχοδηλωτικά, διασχιστικά και παραληρηματικά έχουν μια μακρά παγκόσμια ιστορία χρήσης εντός των φαρμακευτικών και θρησκευτικών παραδόσεων. Χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται σε σαμανικές μορφές τελετουργικής θεραπείας και μαντείας, σε τελετές μύησης και στις θρησκευτικές τελετές των κινημάτων συγκρητισμού όπως Santo Daime, União do Vegetal, ο Ναός του Τιμίου Εσωτερικού Φωτός και στην Εκκλησία των Ιθαγενών Αμερικανών. Όταν χρησιμοποιούνται σε θρησκευτικές πρακτικές, οι ψυχοτρόπες ουσίες, συμπεριλαμβανομένου του καπνού, αναφέρονται ως ενθεογόνα.

Στρατιωτική χρήση

Διαβαθμισμένο απόρρητο έγγραφο από το μυστικό πρόγραμμα MK Ultra

Μεταξύ 1953 και 1964, σε ένα πρόγραμμα με την ονομασία MKULTRA, η CIA πειραματίστηκε με το LSD^[45] σε ανυποψίαστους πολίτες, φυλακισμένους, εργαζόμενους της κυβέρνησης, ακόμη και σε δικούς της πράκτορες^[46]. Η κατάσταση έφτασε στο σημείο «τα τριπ με LSD να αποτελούν κίνδυνο του επαγγέλματος ανάμεσα στους πράκτορες της CIA», όπως περιγράφουν οι Martin Lee και Bruce Shlain στο βιβλίο τους 'Acid Dreams'^[47].

Οι πράκτορες που παρακολουθούσαν τα πειράματα δεν ήταν επιστήμονες και τουλάχιστον ένα άτομο σκοτώθηκε πηδώντας από το παράθυρο υπό την επήρεια LSD. Δεν μπόρεσε όμως να γίνει σαφές αν δολοφονήθηκε πριν βρεθεί ακολούθως στο πεζοδρόμιο^[47]. Μέχρι τη στιγμή που η Γερουσία διεξήγαγε ακροάσεις για το θέμα MKULTRA το 1977, πολλά έγγραφα που σχετίζονταν με την επιχείρηση MKULTRA είχαν καταστραφεί με διαταγή του τότε διευθυντή της CIA Ρίτσαρντ Χελμς (Richard Helms) το 1973^[48].

Εκφράζοντας ανησυχία για τις παραβιάσεις της CIA, το Κογκρέσο περιόρισε το 1965 την επιστημονική έρευνα στη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών όπως το LSD.

Χορήγηση

Για να είναι μία ουσία ψυχοδραστική, πρέπει να διασχίσει το φράγμα αίματος-εγκεφάλου, ώστε να μπορεί να επηρεάσει τη νευροχημική λειτουργία. Οι ψυχοτρόπες ουσίες μπορούν να χορηγηθούν με διάφορους τρόπους, οι οποίοι περιλαμβάνουν τη λήψη δια στόματος (βρώση ή πόση), με κάπνισμα, την εισπνοή, την εμφύσηση (εισπνοή ή ρουθούνισμα), τη λήψη ενδοφλεβίως. Η αποτελεσματικότητα της κάθε μεθόδου χορήγησης ποικίλλει από ουσία σε ουσία.^[49]

Επίδραση

Οι ψυχοτρόπες ουσίες λειτουργούν επηρεάζοντας προσωρινά τη νευροχημεία ενός ατόμου, η οποία με τη σειρά της προκαλεί αλλαγές στη διάθεση ενός ατόμου, τη γνωστική λειτουργία, την αντίληψη και τη συμπεριφορά. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι ψυχοτρόπες ουσίες μπορούν να επηρεάσουν τον εγκέφαλο και τον νου (ψυχοδηλωτικά) κάποιου ατόμου. Κάθε ψυχοτρόπος ουσία έχει μία ειδική δράση επί ενός ή περισσοτέρων νευροδιαβιβαστών ή νευροϋποδοχέων στον εγκέφαλο.

Οι ψυχοτρόπες ουσίες που αυξάνουν τη δράση σε συγκεκριμένα συστήματα νευροδιαβιβαστών ονομάζονται αγωνιστές. Δρουν αυξάνοντας την σύνθεση ενός ή περισσότερων νευροδιαβιβαστών, μειώνοντας την επαναπρόσληψή τους από τις συνάψεις, ή μιμούμενες τη δράση δια της απευθείας σύνδεσης στον μετασυναπτικό υποδοχέα. Οι ψυχοτρόπες ουσίες που μειώνουν τη δραστικότητα των νευροδιαβιβαστών ονομάζονται ανταγωνιστές και λειτουργούν παρεμβαίνοντας με τη σύνθεση ή παρεμποδίζοντας τους μετασυναπτικούς υποδοχείς έτσι ώστε οι νευροδιαβιβαστές να μην μπορούν να συνδεθούν με αυτούς.^[50]

Η έκθεση σε μια ψυχοτρόπο ουσία μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία των νευρώνων, καθώς το νευρικό σύστημα προσπαθεί να αποκαταστήσει την ομοιόσταση που διαταράχθηκε από την παρουσία της ψυχοδραστικής ουσίας. Η έκθεση σε ανταγωνιστές για ένα συγκεκριμένο νευροδιαβιβαστή αυξάνει τον αριθμό των υποδοχέων για τους εν λόγω νευροδιαβιβαστές, ενώ οι ίδιοι οι υποδοχείς γίνονται πιο ευαίσθητοι. Αυτό ονομάζεται ευαισθητοποίηση. Αντιστρόφως, η υπερδιέγερση των υποδοχέων για ένα συγκεκριμένο νευροδιαβιβαστή προκαλεί μια μείωση στον αριθμό και την ευαισθησία των υποδοχέων αυτών, μια διαδικασία που ονομάζεται απευαισθητοποίηση ή ανοχή. Η ευαισθητοποίηση και η απευαισθητοποίηση είναι πιο πιθανό να εκδηλωθούν με μακροχρόνια έκθεση, αν και ενδέχεται να εκδηλωθούν ακόμη και μετά από μία και μόνη έκθεση σε κάποια ψυχοενεργή ουσία. Οι διαδικασίες αυτές πιστεύεται ότι αποτελούν τη βάση της εξάρτησης και του εθισμού^[51] αν και αυτό δεν συνδέεται απαραίτητα με όλες τις ψυχοτρόπες ουσίες. Για παράδειγμα η συχνή χρήση μαγικών μανιταριών προκαλεί ανοχή της ουσίας, αλλά τα μαγικά μανιτάρια έχουν πολύ χαμηλή τοξικότητα και δεν προκαλούν σωματικό εθισμό ή ψυχολογική εξάρτηση. Στην πραγματικότητα, πολλοί χρήστες μαγικών μανιταριών ανακαλύπτουν ότι η επιθυμία τους για τη λήψη τους μειώνεται σημαντικά έπειτα από κάποιες φορές κατανάλωσής τους.^[52] Η σωματική εξάρτηση από αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά μπορεί να οδηγήσει σε χειρότερη κατάθλιψη ή άγχος, αντιστοίχως, ως τα συμπτώματα στέρησης. Δυστυχώς, επειδή η κλινική κατάθλιψη (που ονομάζεται επίσης και μείζων καταθλιπτική διαταραχή) αναφέρεται συχνά απλώς ως κατάθλιψη, τα αντικαταθλιπτικά συχνά ζητούνται από ασθενείς και συνταγογραφούνται για ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη, αλλά δεν είναι κλινικώς εθισμένοι.

Επηρεαζόμενα συστήματα νευροδιαβιβαστών

Ο ακόλουθος είναι ένας συνοπτικός πίνακας αξιοσημείωτων ψυχοτρόπων ουσιών και των βασικών νευροδιαβιβαστών, υποδοχέων ή του τρόπου δράσης τους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές ψυχοτρόπες ουσίες δρουν σε περισσότερους από έναν διαβιβαστές ή υποδοχείς στον εγκέφαλο.

Πίνακας 2. Επηρεαζόμενα Συστήματα Νευροδιαβιβαστών

Νευροδιαβιβαστής/Υποδοχέας	Ταξινόμηση	Παραδείγματα
Psychedelic Wiki
Ακετυλοχολίνη	Χολινεργικά (αγωνιστές υποδοχέα ακετυλοχολίνης)	αρεκολίνη, νικοτίνη, πιρακετάμη
	Μουσκαρινικοί ανταγωνιστές (ανταγωνιστές υποδοχέα ακετυλοχολίνης)	σκοπολαμίνη, βενζατροπίνη, διμενυδρινάτη, διφαινυδραμίνη, ατροπίνη, κουετιαπίνη, ολανζαπίνη, τα περισσότερα από τα τρικυκλικά
	Νικοτινικοί ανταγωνιστές (ανταγωνιστές υποδοχέα ακετυλοχολίνης)	μεμαντίνη, βουπροπιόνη
Αδενοσίνη	Ανταγωνιστές υποδοχέα αδενοσίνης[53]	καφεΐνη, θεοβρωμίνη, θεοφυλλίνη
Ντοπαμίνη	Αναστολείς επαναπρόσληψης ντοπαμίνης	κοκαΐνη, αμφεταμίνη, βουπροπιόνη, μεθυλφαινιδάτη
	Αποδεσμευτές ντοπαμίνης	αμφεταμίνη, αγομελατίνη
	Αγωνιστές υποδοχέα ντοπαμίνης	Adderall, πραμιπεξόλη, L-DOPA (προφάρμακο), μεμαντίνη
	Ανταγωνιστές υποδοχέα ντοπαμίνης	αλοπεριδόλη, ντροπεριδόλη, πολλά αντιψυχωσικά φάρμακα (ρισπεριδόνη, ολανζαπίνη, κουετιαπίνη)
	Μερικοί αγωνιστές υποδοχέα ντοπαμίνης	Σαλβινορίνη Α, PCP
GABA (γάμμα-αμινοβουτυρικό-οξύ)	Αναστολείς επαναπρόσληψης GABA	τιαγκαβίνη, βιγαμπατρίνη
	Αγωνιστές υποδοχέα GABA	αιθανόλη, βαρβιτουρικά, διαζεπάμη, κλοναζεπάμη, λοραζεπάμη, τεμαζεπάμη, αλπραζολάμη και άλλες βενζοδιαζεπίνες, ζολπιδέμη, εζοπικλόνη, ζαλεπλόνη και άλλες μη βενζοδιαζεπίνες, μουσκιμόλη
	Ανταγωνιστές υποδοχέα GABA	θουγιόνη, βικουκουλίνη
Νορεπινεφρίνη	Αναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης	τα περισσότερα μη-SSRI αντικαταθλιπτικά όπως αμοξαπίνη, ατομοξετίνη, βουπροπιόνη, βενλαφαξίνη, κουετιαπίνη, τα τρικυκλικά, μεθυλφαινιδάτη, SNRIs όπως ντουλοξετίνη, βενλαφαξίνη
	Αποδεσμευτές νορεπινεφρίνης	εφεδρίνη, μιανσερίνη, μιρταζαπίνη, PPA, ψευδοεφεδρίνη
	Αγωνιστές υποδοχέα νορεπινεφρίνης	κλονιδίνη, γουανφασίνη, φαινυλεφρίνη
	Ανταγωνιστές υποδοχέα νορεπινεφρίνης	καρβεδιλόλη, μετοπρολόλη, μιανσερίνη, πραζοσίνη, προπρανολόλη, τραζοδόνη, υοχιμβίνη, ολανζαπίνη
Σεροτονίνη	Αγωνιστές υποδοχέα σεροτονίνης	Διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος (LSD), ψιλοκυβίνη, μεσκαλίνη, διμεθυλοτρυπταμίνη (DMT)
	Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης	τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά συμπεριλαμβανομένων των τρικυκλικών όπως ιμιπραμίνη, SSRIs όπως φλουοξετίνη, σερτραλίνη και σιταλοπράμη, και SNRIs όπως ντουλοξετίνη και βενλαφαξίνη
	Αποδεσμευτές σεροτονίνης	φαινφλουραμίνη, MDMA (ecstasy), μεφεδρόνη, μιρταζαπίνη, τραμαδόλη
	Ανταγωνιστές υποδοχέα σεροτονίνης	ριτανσερίνη, μιρταζαπίνη, μιανσερίνη, τραζοδόνη, κυπροεπταδίνη, μεμαντίνη, άτυπα αντιψυχωσικά (π.χ., ρισπεριδόνη, ολανζαπίνη, κουετιαπίνη)
AMPA υποδοχέας (α-αμινο-3-υδροξυ-5-μεθυλο-4-ισοξαζολοπροπιονικό οξύ)	Θετικοί αλλοστερικοί ρυθμιστές του υποδοχέα AMPA	ανιρακετάμη, CX717, πιρακετάμη
	Ανταγωνιστές του υποδοχέα AMPA	κυνουρενικό οξύ, NBQX, τοπιραμάτη
Υποδοχέας Κανναβινοειδών	Αγωνιστές του υποδοχέα κανναβινοειδών	τετραϋδροκανναβινόλη (THC), κανναβιδιόλη (CBD), κανναβινόλη (CBN)
	Αντίστροφοι αγωνιστές του υποδοχέα κανναβινοειδών	Ριμοναμπάντη
	Αναστολείς επαναπρόσληψης ανανδαμίδης[54]	LY 2183240, VDM 11, AM 404
	Αναστολείς του ενζύμου FAAH	MAFP, URB597, N-Αραχιδονυλογλυκίνη
Υποδοχέας μελανοκορτίνης	Αγωνιστές του υποδοχέα μελανοκορτίνης	βρεμελανοτίδη
NMDA υποδοχέας (Ν-μεθυλο-D-ασπαρτικό οξύ)	Ανταγωνιστές του υποδοχέα NMDA	αιθανόλη, κεταμίνη, PCP, DXM, υποξείδιο του αζώτου, γλουταμίνη, μεμαντίνη (χρησιμοποιούνται για μέτριας έως σοβαρής μορφής Αλτσχάιμερ)
GHB υποδοχέας (γ-υδροξυβουτυρικό-οξύ)	Αγωνιστές του υποδοχέα GHB	GHB, Αμισουλπρίδη, T-HCA
Sigma υποδοχέας	Αγωνιστές του υποδοχέα Sigma-1	κοκαΐνη, DMT, DXM, φλουβοξαμίνη, ιμπογκαΐνη, οπιπραμόλη, PCP
Υποδοχέας Οπιοειδών	Αγωνιστές του μ-οπιοειδούς υποδοχέα	μορφίνη, ηρωίνη, οξυκωδόνη, κωδεΐνη
	Μερικοί αγωνιστές του μ-οπιοειδούς υποδοχέα	βουπρενορφίνη
	Αντίστροφοι αγωνιστές του μ-οπιοειδούς υποδοχέα	ναλοξόνη
	Ανταγωνιστές του μ-οπιοειδούς υποδοχέα	ναλτρεξόνη
	Αγωνιστές του κ-οπιοειδούς υποδοχέα	σαλβινορίνη Α, βουτορφανόλη, ναλμπουφίνη, πενταζοκίνη, ιμπογκαΐνη[55]
	Ανταγωνιστές του κ-οπιοειδούς υποδοχέα	βουπρενορφίνη
Υποδοχέας Ισταμίνης	Ανταγωνιστές του H1 ισταμινικού υποδοχέα	διφαινυδραμίνη, ντοξυλαμίνη, μιρταζαπίνη, μιανσερίνη, κουετιαπίνη, ολανζαπίνη, μεκλοζίνη, διμενυδρινάτη, τα περισσότερα τρικυκλικά
Μονοαμινοξειδάση	Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟ)	φαινελζίνη, ιπρονιαζίδη, τρανυλκυπρομίνη
	δεσμεύονται στον μεταφορέα πρωτεΐνης MAO	αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνη
Υποδοχέας Μελατονίνης	Αγωνιστές του υποδοχέα μελατονίνης	ραμελτεόνη
Υποδοχέας Ιμιδαζολίνης	Αγωνιστές του υποδοχέα ιμιδαζολίνης	απρακλονιδίνη, κλονιδίνη, μοξονιδίνη, ριλμενιδίνη
Υποδοχέας Ορεξίνης	Αγωνιστές του υποδοχέα ορεξίνης	μοδαφινίλη
	Ανταγωνιστές του υποδοχέα ορεξίνης	SB-334,867, SB-408,124, TCS-OX2-29

Εθισμός

Σύγκριση της σωματικής βλάβης και της εξάρτησης διαφόρων ψυχοτρόπων ουσιών, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ιατρικής επιθεώρησης The Lancet.[59]

Οι ψυχοτρόπες ουσίες συχνά σχετίζονται με τον εθισμό. Ο εθισμός μπορεί να χωριστεί σε δύο τύπους: την ψυχολογική εξάρτηση, με την οποία ο χρήστης αισθάνεται την ανάγκη να χρησιμοποιήσει μια ουσία παρά τις αρνητικές φυσικές ή κοινωνικές συνέπειες, και η σωματική εξάρτηση, με την οποία ο χρήστης πρέπει να χρησιμοποιήσει μια ουσία για την αποφυγή φυσικώς δυσάρεστων ή ακόμη και ιατρικώς επιβλαβών συμπτωμάτων στέρησης.^[56] Δεν είναι όλες οι ψυχοτρόπες ουσίες εθιστικές, αλλά κάθε δραστηριότητα που διεγείρει το ντοπαμινεργικό σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου - κατά κανόνα, κάποια ευχάριστη δραστηριότητα^[57] — ενδέχεται να οδηγήσει σε ψυχολογική εξάρτηση.^[58] Οι ψυχοτρόπες ουσίες οι οποίες είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν εθισμό είναι ουσίες που διεγείρουν άμεσα το ντοπαμινεργικό σύστημα, όπως η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες. Οι ψυχοτρόπες ουσίες που διεγείρουν μόνο έμμεσα το σύστημα ντοπαμινεργικών, όπως τα ψυχοδηλωτικά, δεν είναι τόσο πιθανό να είναι εθιστικές. Στην πραγματικότητα, πολλά ψυχοδηλωτικά μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην αντιμετώπιση χρόνιων εξαρτήσεων από τη νικοτίνη, το αλκοόλ, τα οπιοειδή (ηρωίνη), την κοκαΐνη κ.α. Για περισσότερα στην υποενότητα Θεραπεία με ψυχεδελικά.

Πολλοί επαγγελματίες, ομάδες αυτοβοήθειας, και επιχειρήσεις που ειδικεύονται στην απεξάρτηση από τα ναρκωτικά, με κυμαινόμενους βαθμούς επιτυχίας, και πολλοί γονείς προσπαθούν να επηρεάσουν τις δράσεις και τις επιλογές των παιδιών τους όσον αφορά τις εξαρτησιογόνες ψυχοτρόπες ουσίες.^[58]

Κοινές μορφές αποκατάστασης περιλαμβάνουν την ψυχοθεραπεία, ομάδες υποστήριξης και φαρμακοθεραπεία, η οποία χρησιμοποιεί ψυχοδραστικές ουσίες για να μειώσει την επιθυμία και τα φυσιολογικά συμπτώματα στέρησης, ενώ ο χρήστης περνάει από τη διαδικασία της αποτοξίνωσης. Η μεθαδόνη, η ίδια ένα οπιοειδές και μια ψυχοτρόπος ουσία, είναι μια κοινή θεραπεία για τον εθισμό ηρωίνης, όπως είναι και ένα άλλο οπιούχο, η βουπρενορφίνη. Πρόσφατη έρευνα σχετικά με τον εθισμό έχει δείξει κάποια υπόσχεση για τη χρήση ψυχοδηλωτικών όπως η ιμπογκαΐνη για την αντιμετώπιση ακόμη και τη θεραπεία των εθισμών, αν και αυτό δεν έχει γίνει ακόμη ευρέως αποδεκτό στην πράξη.^[60][61]

Νομιμότητα

Μετά την επιλεκτική απαγόρευση ορισμένων ψυχοτρόπων ουσιών στις ΗΠΑ (το όπιο, η κοκαΐνη και τα παράγωγά τους το 1914,^[62] και η κάνναβη και τα παράγωγά της το 1937),^[63] και την καταναγκαστική επιβολή αυτής της «αντιναρκωτικής» νομοθεσίας από τις ΗΠΑ στις άλλες χώρες (αρχικά διαμέσου της συνθήκης των Βερσαλλιών το 1919^[64] και, εν συνεχεία, μέσω ενός πλήθους διεθνών συμβάσεων και διακρατικών συμφωνιών), στο χώρο αυτό διαμορφώθηκε, κατά ένα «παράδοξο» τρόπο -αλλά για απολύτως ευεξήγητους λόγους- μια αντιφατική και λογικά ανακόλουθη κατάσταση που χαρακτηρίζεται απ’ το γεγονός ότι:
● Οι πιο επικίνδυνες και εξαρτησιογόνες ουσίες (καπνός, αλκοόλ, αμφεταμίνες, ηρεμιστικά, βαρβιτουρικά), που έχουν υψηλή τοξικότητα και που η χρόνια χρήση τους προκαλεί σημαντικές και, πολλές φορές, μη-αντιστρεπτές βλάβες στις σωματικές και ψυχοδιανοητικές λειτουργίες του χρήστη τους, είναι νόμιμες και κυκλοφορούν ελεύθερα στην αγορά προωθούμενες μέσω του μηχανισμού της διαφήμισης (αλκοόλ, καπνός) ή διατίθενται με ιατρική συνταγή (ηρεμιστικά, βαρβιτουρικά, αμφεταμίνες). Ενώ,
● Οι λιγότερο επικίνδυνες και μη-εξαρτησιογόνες ουσίες (κάνναβη, όπιο, φύλλα κόκας) που έχουν χαμηλή ή μηδενική τοξικότητα και δεν προκαλούν βλάβες στις σωματικές και ψυχοδιανοητικές λειτουργίες του χρήστη τους, είναι απαγορευμένες και διώκονται.
Δείτε περισσότερο αναλυτικά παρακάτω στον Πίνακα 3.

Πίνακας 3. Διάκριση των Ουσιών

Ψυχοτρόπες Ουσίες ▼	Με συστηματική χρήση ▼	Κυριότερες Ουσίες	Τοξικότητα	Νομικό Καθεστώς
πρώτη ανάρτηση: Κλεάνθης Γρίβας/σχεδίαση: Psychedelic Wiki
Εξαρτησιογόνες ▶	Προκαλούν εξάρτηση ▶	Καπνός	Μεγάλη	Νόμιμος (ελεύθερη διάθεση)
		Αλκοόλ	Μεγάλη	Νόμιμο (ελεύθερη διάθεση)
		Φάρμακα	Ποικίλη	Νόμιμα (ελεύθερη διάθεση)
		-Αμφεταμίνες	Μεγάλη	Νόμιμες (με ελεγχόμενη συνταγογραφία)
		- Βαρβιτουρικά	Μέση	Νόμιμα (με ελεγχόμενη συνταγογραφία)
		- Ηρεμιστικά	Μέση	Νόμιμα (με ελεγχόμενη συνταγογραφία)
		- Οπιούχα/Οπιοειδή (όπιο, μορφίνη, ηρωίνη)	Χαμηλή	Παράνομα
Μη εξαρτησιογόνες ▶	Δεν προκαλούν εξάρτηση ▶	Κάνναβη & Παράγωγα (Μαριχουάνα, Χασίς)	Μηδενική	Παράνομα
		Φύλλα Κόκας	Ασήμαντη	Παράνομα

Οι κυριότερες από τις απαγορευμένες εξαρτησιογόνες ουσίες ανήκουν στα οπιούχα, μια ομάδα φαρμάκων με χαμηλή τοξικότητα που δεν προκαλούν αξιοσημείωτες βλάβες στις σωματικές και ψυχοδιανοητικές λειτουργίες, και έχουν ως μητρική τους ύλη το όπιο, μια ουσία που για χιλιάδες χρόνια χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό και ευφορικό μέσο.

Τα οπιούχα διακρίνονται σε φυσικά και ημισυνθετικά παράγωγα του οπίου. Τα φυσικά (μορφίνη, κωδεΐνη, θηβαΐνη, παπαβερίνη, νοσκαπίνη) εξάγονται άμεσα απο το όπιο και τα ημισυνθετικά (ηρωίνη) λαμβάνονται εμμέσως απ’ αυτό ύστερα από ειδική επεξεργασία του.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, η εξέλιξη της χημείας επέτρεψε την εργαστηριακή σύνθεση των οπιοειδών (πεθιδίνη, μεθαδόνη, κ.α.), μιας ομάδας αναλγητικών που έχουν παρεμφερείς δράσεις με τα οπιούχα και διατίθενται στο εμπόριο με τους συνταγογραφικούς όρους που διέπουν τα ελεγχόμενα φάρμακα.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, η επιστημονική έρευνα αποκάλυψε ότι στο νευρικό σύστημα των ζωντανών οργανισμών υπάρχουν τρεις ομάδες οπιοειδών ουσιών (οι ενδορφίνες, οι εγκεφαλίνες και οι δυνορφίνες) που λόγω της χημικής και λειτουργικής τους συγγένειας ταξινομήθηκαν σε μια ενιαία ομάδα, τις ενδογενείς μορφίνες ή ενδορφίνες. Οι ενδογενείς μορφίνες παράγονται από τον ζωντανό οργανισμό, ασκούν δράσεις παρόμοιες με τη μορφίνη, τον προστατεύουν αυξάνοντας την αντοχή του απέναντι στον πόνο και παρεμβαίνουν στη ρύθμιση ενός πλήθους λειτουργιών που συνδέονται με τη διαμόρφωση της γενικής ψυχολογικής κατάστασης, της φυσικής και ψυχικής ευεξίας, της σεξουαλικής δραστηριότητας, κ.α.

Απ’ αυτή την άποψη, κάθε άνθρωπος είναι μορφινομανής γιατί απλούστατα υπόκειται στη δράση των ενδογενών μορφινών που παράγονται φυσιολογικά από τον οργανισμό του και του επιτρέπουν αφενός να διαθέτει αυξημένη αντοχή απέναντι στο σωματικό και ψυχικό πόνο (χωρίς την οποία θα ήταν αδύνατη η επιβίωση του) και αφετέρου να μπορεί έχει τη δυνατότητα να βιώνει καταστάσεις σωματικής και ψυχικής ευεξίας (χωρίς την οποία θα ζούσε σε καθεστώς σωματικής καταβολής και κατάθλιψης).

Με βάση αυτό το δεδομένο, είναι πολύ πιθανό ότι σε ορισμένους ανθρώπους υφίσταται προδιάθεση για εξάρτηση από εξωγενή οπιούχα (όπιο, μορφίνη, ηρωίνη), η οποία συνδέεται με την ανάγκη να αντισταθμιστεί μια ενδεχομένως μειωμένη παραγωγή ενδογενών μορφινών από τον οργανισμό τους.

Μέχρι την επιβολή του καθεστώτος της επιλεκτικής απαγόρευσης ορισμένων ψυχοτρόπων ουσιών (με ορόσημο τη θέσπιση του νόμου Harrison το 1914 στις ΗΠΑ), η ταξινόμηση των ψυχοτρόπων ουσιών που έχουν ψυχικές δράσεις, βασιζόταν στις ιατρικά διαπιστωμένες φαρμακολογικές και θεραπευτικές δράσεις τους.

Αλλά από το 1914 και μετά, ακριβώς εξ’ αιτίας της απαγόρευσης, η αντικειμενική, ιατρική και φαρμακολογική, ταξινόμηση των ψυχοτρόπων ουσιών συγχέεται σκοπίμως με την πολιτική και νομική διάκριση των ψυχοτρόπων ουσιών σε νόμιμες και παράνομες, η οποία βασίζεται στις ιδιοτελείς απαγορευτικές επιλογές της κρατικής εξουσίας, που είναι λογικά μετέωρες, επιστημονικά αστήρικτες και κοινωνικά καταστρεπτικές.

● Στο πολιτικό και νομικό πεδίο, οι ψυχοτρόπες ουσίες διακρίνονται σε νόμιμες και παράνομες, με μοναδικό κριτήριο τις εκάστοτε σκοπιμότητες των φορέων της πολιτικής και της οικονομικής εξουσίας και όχι το βαθμό της επικινδυνότητάς τους από την άποψη της δημόσιας τάξης και της δημόσιας υγείας.

● Στο ιατρικό και φαρμακολογικό πεδίο, οι ψυχοτρόπες ουσίες ταξινομούνται με κριτήριο την προέλευσή τους, τη χημική τους σύσταση, τον τρόπο δράσης τους στον οργανισμό και ιδιαίτερα στο κεντρικό νευρικό σύστημα, τις ενέργειες και τις παρενέργειές τους.

Η εξουσιαστικά σκόπιμη επιβολή του δαιμονολογικού (πολιτικού, ποινικού και αστυνομικού) διαχωρισμού των ψυχοτρόπων ουσιών σε «νόμιμες» και «παράνομες» επί της επιστημονικής ιατρικής και φαρμακολογικής ταξινόμησής τους, είχε ως αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατη οποιαδήποτε έλλογη προσέγγιση και αξιολόγηση των ψυχοτρόπων ουσιών με κριτήριο τον τρόπο δράσης τους στο κεντρικό νευρικό σύστημα και το βαθμό της επικινδυνότητάς τους για τον χρήστη και το περιβάλλον του ή την κοινωνία, και, συνεπώς, κατέστησε την κοινωνία ανίκανη να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μια έλλογη πολιτική «μείωσης των κινδύνων» που συνδέονται με τη χρήση τους.

Πίνακας 4. Ταξινόμηση των Ψυχοτρόπων Ουσιών

Κριτήρια ▼	Κατηγορίες ▼	Χαρακτηριστικά ▼
αρχική ανάρτηση: Κλεάνθης Γρίβας/σχεδίαση: Psychedelic Wiki
Προέλευση ▶	1. Φυσικά	Παίρνονται απευθείας από τη φύση
	2. Ημισυνθετικά	Παράγονται με χημική εξεργασία φυσικών πρώτων υλών
	3. Συνθετικά	Κατασκευάζονται με καθαρά χημικό-εργαστηριακό τρόπο
Τρόπος Δράσης ▶	1. Κοινά Φάρμακα	Δρουν μόνο στο βιολογικό υπόστρωμα
	2. Ψυχοτρόπα	Δρουν στη βιολογική και την ψυχική σφαίρα
Αποτελέσματα της Δράσης ▶	1. Τοξικά	Προκαλούν σωματικές ή/και ψυχοδιανοητικές βλάβες
	2. Μη-τοξικά	Δεν προκαλούν σωματικές και ψυχοδιανοητικές βλάβες
Θεραπευτική Αξία ▶	1. Θεραπευτικά	Έχουν θεραπευτική αξία και χρήση
	2. Μη-θεραπευτικά	Δεν έχουν θεραπευτική αξία και χρήση
Δημόσια Υγεία ▶	1. Επικίνδυνα	Δρουν διεγερτικά και παράγουν ανεξέλεγκτες επιθετικές συμπεριφορές
Δημόσια Τάξη ▶	2. Μη-επικίνδυνα	Δρουν κατασταλτικά και δεν παράγουν επιθετικές συμπεριφορές
Πολιτικές Σκοπιμότητες ▶	1. Νόμιμα	Συνεπάγονται πολιτικά και οικονομικά οφέλη
	2. Παράνομα

Επικινδυνότητα των Ουσιών (Ιατρική και Κοινωνική)

Οι ψυχοτρόπες ουσίες επενεργούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), ενισχύοντας ή αποδυναμώνοντας διάφορες λειτουργίες του (δηλαδή δρουν διεγερτικά ή κατασταλτικά), και εμφανίζουν ποικίλους βαθμούς επικινδυνότητας από βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική άποψη, ανάλογα με το εάν τροποποιούν τις λειτουργίες του ΚΝΣ μόνιμα ή παροδικά, εάν προκαλούν ψυχοδιανοητικές και σωματικές βλάβες, εάν εγκαθιστούν εξάρτηση και εάν παράγουν επιθετικές συμπεριφορές. Κατά καιρούς, διάφοροι ερευνητές, επιστημονικές εταιρείες και οργανισμοί –κυρίως στις ΗΠΑ– επιχείρησαν την ταξινόμηση των διαφόρων ψυχοτρόπων ουσιών με βάση την επικινδυνότητά τους.

Η Έκθεση του Υπουργείου Υγείας στο Κογκρέσο (ΗΠΑ, 1988)

Σύμφωνα με την ετήσια αναφορά του Υπουργείου Υγείας στο αμερικανικό κογκρέσο (1988), μόνο στις ΗΠΑ η χρήση ορισμένων νόμιμων ουσιών προκαλεί το θάνατο 520.000 ανθρώπων, ενώ η κατανάλωση των παράνομων ουσιών ενοχοποιείται για το θάνατο 6.200 ατόμων.^[65]

Πίνακας 5. Η Επικινδυνότητα των Ψυχοτρόπων Ουσιών (Υπουργείο Υγείας ΗΠΑ, 1988)

Ουσίες Νόμιμες
αρχική ανάρτηση: Κλεάνθης Γρίβας/σχεδίαση: Psychedelic Wiki
Ουσίες ▼	Θάνατοι ▼	Αιτιολογία ▼
Καπνός ▶	350.000 έως 450.000	Παθολογικές καταστάσεις που προκαλεί ο καπνός
Αλκοόλ ▶	150.000	Παθολογικές καταστάσεις που προκαλεί το αλκοόλ (οξεία δηλητηρίαση, κίρρωση ήπατος, κ.α.) Επίσης, υπό την επίδραση του αλκοόλ τελείται: - το 50% των τροχαίων ατυχημάτων - το 80% των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων - το 65% των δολοφονιών - το 83% των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας - το 80% των βιασμών /σεξ. Κακοποιήσεων παιδιών - το 70% των βιασμών /σεξ. Κακοποιήσεων γυναικών
Καφεΐνη ▶	2.000 έως 10.000	Παθολογικές καταστάσεις που προκαλεί η καφεΐνη
Ασπιρίνη ▶	1.000	Οξεία γαστρορραγία, κ.α.
Θεοπολίνη ▶ (αντιασθματικό)	50	Επιπροσθέτως, ευθύνεται για (ετησίως): - 6.500 επείγουσες εισαγωγές σε νοσοκομεία και - 1.000 περιπτώσεις μόνιμων εγκεφαλικών βλαβών
Λοιπά Φάρμακα ▶	14.000 έως 27.000	Υπερβολική δόση συνταγογραφούμενων φαρμάκων ή συνδυασμός τους με αλκοόλ
Ουσίες Παράνομες
Ουσίες ▼	Θάνατοι ▼	Αιτιολογία ▼
Ηρωίνη ▶	1.000 έως 1.200	Λήψη νοθευμένης ηρωίνης και «υπερβολικής» δόσης
Λοιπές Ουσίες ▶	3.800 έως 5.200	Υπερβολική δόση όλων των παράνομων ουσιών
Κάνναβη (Μαριχουάνα, Χασίς) ▶	0 (μηδέν) 1 (υπό έρευνα)	1. Στην ιστορία της ιατρικής δεν υπάρχει καμιά αναφορά θανάτου από υπερβολική δόση κάνναβης. 2. Όλες οι έρευνες μέχρι σήμερα έδειξαν ότι η κάνναβη είναι το πιο ατοξικό από τα διαθέσιμα φάρμακα/ουσίες. 3. Ο αριθμός των τροχαίων που οφείλονται σε οδήγηση υπό την επίδραση μέτριων δόσεων μαριχουάνας είναι ίσος με αυτόν που προκαλείται από τους μη-χρήστες 4. Στις 31 Ιανουαρίου 2014 αναφέρθηκε ένας θάνατος μιας γυναίκας από υπερβολική δόση κάνναβης στη Μ. Βρετανία. Στην αναφορά αναφέρεται ότι συχνά η γυναίκα ψέκαζε την κάνναβη με μια συνθετική χημική ουσία για να αυξήσει την μέθη. Ο NORML Μεγάλης Βρετανίας ζήτησε πιο εξονυχιστική έρευνα στα πραγματικά αίτια του θανάτου της γυναίκας καθώς ο θάνατος από τοξικότητα λόγω κάνναβης ξενίζει, από την στιγμή που η κάνναβη δεν είναι τοξική.[66] Ακολούθως ο NORML UK σύνταξε τη δική τους θέση ως προς το συμβάν ρίχνοντας ευθύνες στον αρμόδιο ιατρό ο οποίος, κατά το NORML δεν έλαβε υπόψη του την επιστημονική βιβλιογραφία όταν συνέταξε την αναφορά για "θάνατο από τοξικότητα κάνναβης".[67]
Σύνολο Θανάτων (στις ΗΠΑ ετησίως) ▶	Από όλες τις  Νόμιμες Ουσίες	520.000 έως 640.000
	Από όλες τις  Παράνομες Ουσίες	4.800 έως 6.400
Psychedelic-Wiki Πηγή: Federal Governments Bureau of Mortality Statistics & National Institute of Drug Abuse, 1988

Γράφημα 1. Βλάβη προερχόμενη από τις ψυχοτρόπες ουσίες

__________
Παραπομπές

1. Alcohol and Other Drugs, κεφάλαιο 1 2. Εξάρτηση είναι το φαινόμενο κατά το οποίο, η διακοπή της λήψης μιας ουσίας συνεπάγεται την εκδήλωση ενός συνόλου επώδυνων συμπτωμάτων (στερητικό σύνδρομο). 3. Ηρεμιστικά (ή αντιαγχώδη, ή αγχολυτικά ή καταπραϋντικά): Εξαρτησιογόνες ουσίες με ηρεμιστική και υπνογόνα δράση, που ανήκουν στις βενζοδιαζεπίνες, τα παράγωγα της προπανοδιόλης και τα παράγωγα του διφαινυλμεθανίου. Εμπορικά σκευάσματα: Frisium, Hipnosedon, Lexotanil, Librium, Stedon, Tavor, Tranxene, Valium, Xanax, κ.α. 4. Merlin, M.D (2003). "Archaeological Evidence for the Tradition of Psychoactive Plant Use in the Old World". Economic Botany 57 (3): 295–323. doi:10.1663/0013-0001(2003)057[0295:AEFTTO]2.0.CO;2 5. Early Holocene coca chewing in northern Peru Volume: 84 Number: 326 Page: 939–953 6. "Coca leaves first chewed 8,000 years ago, says research". BBC News. December 2, 2010 7. Siegel, Ronald K (2005). Intoxication: The Universal Drive for Mind-Altering Substances. Park Street Press, Rochester, Vermont. ISBN 1-59477-069-7 8. Weil, Andrew (2004). The Natural Mind: A Revolutionary Approach to the Drug Problem (Revised edition). Houghton Mifflin. p. 15. ISBN 0-618-46513-8 9. The Hashish Eater (1857) pg. 181 10. Ιαγουάροι Ψυχοναύτες [preludiance] 11. Δελφίνια Ψυχοναύτες [preludiance] 12. Samorini, Giorgio (2002). Animals And Psychedelics: The Natural World & The Instinct To Alter Consciousness. Park Street Press. ISBN 0-89281-986-3 13. Albert, David Bruce, Jr. (1993). "Event Horizons of the Psyche" 14. "5 Years After: Portugal's Drug Decriminalization Policy Shows Positive Results". Scientific American 15. Lovett, Richard (24 September 2005). "Coffee: The demon drink?" (fee required). New Scientist (2518). 16. The Psychedelic Experience. New York: University Books. 1964 17. Ratsch, Christian (May 5, 2005). The Encyclopedia of Psychoactive Plants. Park Street Press. p. 944. ISBN 0-89281-978-2 18. Medline Plus. Anesthesia 19. Li X, Pearce RA (2000). "Effects of halothane on GABA(A) receptor kinetics: evidence for slowed agonist unbinding". J. Neurosci. 20 (3): 899–907. PMID 10648694 20. Harrison N, Simmonds M (1985). "Quantitative studies on some antagonists of N-methyl D-aspartate in slices of rat cerebral cortex". Br J Pharmacol 84 (2): 381–91. doi:10.1111/j.1476-5381.1985.tb12922.x. PMC 1987274. PMID 2858237 21. Quiding H, Lundqvist G, Boréus LO, Bondesson U, Ohrvik J (1993). "Analgesic effect and plasma concentrations of codeine and morphine after two dose levels of codeine following oral surgery". Eur. J. Clin. Pharmacol. 44 (4): 319–23. doi:10.1007/BF00316466. PMID 8513842 22. Schatzberg, AF (2000). "New indications for antidepressants". Journal of Clinical Psychiatry 61 (11): 9–17. PMID 10926050 23. Η Κεταμίνη και η Οξεία Θεραπεία της Δυσίατης Κατάθλιψης [preludiance] 24. Ο εντροπικός εγκέφαλος: μια θεωρία καταστάσεων της συνείδησης ενημερωμένη από έρευνα νευροαπεικόνισης με ψυχοδηλωτικά [preludiance] 25. Κάπνισμα - Πιθανή η Απεξάρτηση με Ψιλοκυβίνη [preludiance] 26. Υποβοηθούμενη Θεραπεία με Αγιαχουάσκα για την Απεξάρτηση: Αποτελέσματα Προκαταρκτικής Μελέτης στον Καναδά [preludiance] 27. Observational study of the long-term efficacy of ibogaine-assisted treatment in participants with opiate addiction [maps] 28. Can a hallucinogen from Africa cure addiction? [BBC News] 29. Revisiting LSD as a treatment for alcoholism [sciencedaily] 30. ΦΑΚΕΛΟΣ: Φαρμακευτική Κάνναβη, το Νο.1 φυσικό δωρεάν αντικαρκινικό φάρμακο είναι παράνομο [preludiance] 31. Υποβοηθούμενη Θεραπεία με Ecstasy για το Κοινωνικό Άγχος [preludiance] 32. Υποβοηθούμενη Ψυχοθεραπεία με LSD: Τελική Έκθεση της Κλινικής Μελέτης [preludiance] 33. Το LSD επανεξετάζεται για θεραπεία [preludiance] 34. Φως στη δραστηριότητα των επιδράσεων των «μαγικών» μανιταριών σε έρευνες απεικόνισης του εγκεφάλου [preludiance] 35. Psilocybin in the Treatment of Obsessive Compulsive Disorder [maps] 36. Η Φαρμακολογική Δράση των μη-Ψυχοδραστικών Κανναβινοειδών [preludiance] 37. Η Κάνναβη βοήθησε να θεραπευτεί ο καρκίνος μου [preludiance]

38. Η Μαριχουάνα καταπολεμά τον καρκίνο, επιβεβαιώνουν οι ερευνητές [preludiance] 39. Τεράστια τα οφέλη από τον χυμό της ωμής κάνναβης! [preludiance] 40. Φαρμακευτική Κάνναβη: Τα Σημαντικά Οφέλη των ακατέργαστων (ωμών) φύλλων και μπουμπουκιών του φυτού [preludiance] 41. Neuroscience of Psychoactive Substance Use and Dependence by the World Health Organization 42. El-Seedi HR, De Smet PA, Beck O, Possnert G, Bruhn JG (2005). "Prehistoric peyote use: alkaloid analysis and radiocarbon dating of archaeological specimens of Lophophora from Texas". Journal of Ethnopharmacology 101 (1-3): 238–42. doi:10.1016/j.jep.2005.04.022. PMID 15990261 43. Vetulani J (2001). "Drug addiction. Part I. Psychoactive substances in the past and presence". Polish journal of pharmacology 53 (3): 201–14. PMID 11785921 44. Hall, Andy. Entheogens and the Origins of Religion 45. On the trail of the JFK assassins του Dick Russell (2008), Skyhorse Publishing. σελ. 273 46. "Project MKUltra, the Central Intelligence Agency's Program of Research into Behavioral Modification. Joint Hearing before the Select Committee on Intelligence and the Subcommittee on Health and Scientific Research of the Committee on Human Resources, United State Senate, Ninety-Fifth Congress, First Session". U.S. Government Printing Office (αντίγραφο φιλοξενείται στην ιστοσελίδα των New York Times). 8 Αυγούστου 1977 47. Lee, M. A., Shlain, B. (1985). Acid Dreams, the Complete Social History of LSD: the CIA, the Sixties, and Beyond. Grove Press 48. Elizabeth Nickson (October 16, 1994). "MIND CONTROL: MY MOTHER, THE CIA AND LSD". The Observer 49. Η.Π.Α. Food and Drug Administration. CDER Data Standards Manual 50. Seligma, Martin E.P. (1984). "4". Abnormal Psychology. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-94459-X 51. "University of Texas, Addiction Science Research and Education Center" 52. Psilocybin mushroom,/basics. Subsection: addiction potential [erowid] 53. Ford, Marsha. Clinical Toxicology. Philadelphia: Saunders, 2001. Chapter 36 - Caffeine and Related Nonprescription Sympathomimetics. ISBN 0-7216-5485-1 54. "Inhibitors of the Enzymic Hydrolysis of Endocannabinoids". Tocris.com 55. Glick SD, Maisonneuve IS (May 1998). "Mechanisms of antiaddictive actions of ibogaine". Annals of the New York Academy of Sciences 844: 214–26. doi:10.1111/j.1749-6632.1998.tb08237.x.PMID 9668680 56. Johnson, Brian. (2002) Psychological Addiction, Physical Addiction, Addictive Character, and Addictive Personality Disorder: A Nosology of Addictive Disorders 57. Zhang J, Xu M (2001). "Toward a molecular understanding of psychostimulant actions using genetically engineered dopamine receptor knockout mice as model systems". J Addict Dis 20 (3): 7–18. doi:10.1300/J069v20n04_02. PMID 11681595 58. Hops H, Tildesley E, Lichtenstein E, Ary D, Sherman L (1990). "Parent-adolescent problem-solving interactions and drug use". The American journal of drug and alcohol abuse 16 (3-4): 239–58. doi:10.3109/00952999009001586. PMID 2288323 59. Nutt, D.; King, L. A.; Saulsbury, W.; Blakemore, C. (2007). "Development of a rational scale to assess the harm of drugs of potential misuse". The Lancet 369 (9566): 1047–1053. doi:10.1016/S0140-6736(07)60464-4. PMID 17382831 60. "Psychedelics Could Treat Addiction Says Vancouver Official" 61. "Ibogaine research to treat alcohol and drug addiction" [maps] 62. Mε τον νόμο Harrison Act (1914) 63. Mε το νόμο Marihuana Tax Act (1937) 64. Συνθήκη των Βερσαλλιών, άρθρο 295 65. Federal Governments Bureau of Mortality Statistics & National Institute of Drug Abuse, 1988 66. Gemma Moss death: Mother died from 'cannabis poisoning' [BBC News UK] 67. Κάνναβη: Ο Πρώτος Θάνατος στα Χρονικά λόγω Τοξικότητας; [preludiance] 68. Development of a rational scale to assess the harm of drugs of potential misuse [the lancet] 69. Synthetic alcohol substitute could eliminate health risks – and hangovers [Imperial College, London] 70. Έγκριση μελέτης για την ιατρική μαριχουάνα στις ΗΠΑ [preludiance]

Πηγές:
alcohol and other drugs (chapter 1), Κλεάνθης Γρίβας, datia.org, drugs-forum, erowid, longicity.org